Najnowsze wydanie miesięcznika BANK 
W minionych 20 latach wartość handlu towarami rolno-spożywczymi wzrosła czterokrotnie. Głównymi jego centrami są Europa, Rosja, Środkowa Azja oraz nadal Ukraina, której silnej pozycji eksportera żywności wojna, jak dotąd, nie zniszczyła. Konkurencja jednak nie zasypia gruszek w popiele.
Prognozy inflacyjne na rok 2024 przypominają talię kart: każda mówi co innego o tej samej grze. Z szacunków części ekonomistów wynika, że światu zagraża długotrwała i raczej wysoka inflacja. Są też badania, które wykazują, że inflacja jest w odwrocie, weszła bowiem w znacznie szybszy cykl spowalniania niż oczekiwano dwa lata temu.
Mówi się o nich „struktura równoległa” albo „banki równoległe”, chociaż jeszcze stosunkowo niedawno były strukturami lub bankami nielegalnymi. Cechę legalności zyskały dzięki nowojorskiemu ekonomiście Paulowi McCulleyowi, który podczas konferencji banku federalnego w Kansas City w 2007 r. nazwał w ten sposób niebankowe instytucje, czyli parabanki, które „znajdują się procesie przygotowania” do zdobycia statusu banku.
Boże Narodzenie. Czas na prezenty. We współczesnym świecie pełnym informatyki i sztucznej inteligencji można sobie wyobrazić, że nawet banki mają duszę i potrafią włożyć do skarpety Świętego Mikołaja to, o czym marzymy – myśląc choćby o ich strategii biznesowej w dziedzinie cyfryzacji. Co zatem moglibyśmy, a może nawet – możemy, dostać od banków pod choinkę?
Zrozumienie problemów związanych z wojną to jedno z kluczowych wyzwań współczesności. Jednym z nich jest zagadnienie korzyści i zysków wojennych, które czerpią państwa i społeczeństwa na równi z anonimowym spekulantem. Teza może kontrowersyjna, ale analiza ekonomiczna powinna brać pod uwagę i taki aspekt wojennych wydarzeń.
Brytyjczycy w ostatnich latach zdecydowanie zatracili poczucie rzeczywistości. Od lat 70. XX w. kręcili nosem na wszystko, co działo się z państwem i w końcu wymyślili, że najlepszym lekarstwem na anglosaskie zło będzie brexit. Czy rzeczywiście mieli rację?
Ten jeden z postkomunistycznych krajów już w połowie lat 80. XX w. dołączył do grona państw otwartych. Pierwszym ruchem w tym kierunku była likwidacja kontroli granicznej dla ruchu turystycznego. Relacje polityczne i gospodarcze tego mini państwa z Unią Europejską budowały się jednak powoli i z namysłem.
Historia powstawania, rozwoju i upadku państw dowodzi, że ludzie domagają się od nich w równym stopniu bezpieczeństwa i wolności, co liberalizmu gospodarczego. Mówiąc inaczej, społeczeństwa są przekonane, że po to akceptują państwa, by ich rządy właściwie regulowały życie wolnych i odpowiedzialnych jednostek, będących ich obywatelami. Widziany z tego punktu widzenia liberalizm gospodarczy zajmuje najwyższe miejsce na liście wartości niezbędnych do należytego funkcjonowania społeczeństw.
Polska stała się państwem członkowskim Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. Zatem za rok będziemy świętować dwudziestoletnią obecność w rodzinie europejskiej. Nie byłoby jednak tego ważnego momentu w naszej historii bez podpisania w Atenach, 16 kwietnia 2003 r., traktatu akcesyjnego.
Światowe zadłużenie państw z końcem 2022 r. sięgnęło 300 bilionów USD. To odpowiednik 349% globalnego PKB. Dane przedstawione przez Standard & Poor’s potwierdzają, że na każdego spośród 7,8 mld ludzi żyjących na świecie przypada zadłużenie w kwocie ok. 12 tys. USD.
Nieczęsto zdarza się, by główne instytucje międzynarodowe radykalnie różniły się w swoich prognozach co do przyszłych perspektyw dla światowej gospodarki. Tymczasem właśnie tak jest. Różnice projekcji dotyczą miejsc, które będą objęte recesją w 2023 r., jej nasilenia oraz długości trwania.
Nieco ponad 21 lat temu,1 stycznia 2002 r., euro zostało drugą walutą rezerwową na świecie. Ten historyczny moment był komentowany na wiele sposobów i przez wiele ważnych osobistości.
Utrzymanie równowagi fiskalnej przez większość państw członkowskich Unii Europejskiej przez wiele lat drugiej połowy XX w. wydawało się nieosiągalne. A jednak wraz koncepcją utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej z końca lat 80. rządy postanowiły podjąć wysiłek, by zmienić sytuację.
Rosja nęka zbrojnie Ukrainę co najmniej od 2014 r. Obecny etap działań Rosjan rozpoczął się 24 lutego 2022 r. Już w początkach agresji było oczywiste, że każdy jej dzień okaże się nadzwyczaj kosztowny – tak dla obu uczestników wojny, jak i większości państw na świecie.
Członkostwo w Unii Europejskiej jest wartością samą w sobie i zapewne dlatego społeczeństwa państw UE zasadniczo nie dokonują pogłębionych analiz tej kwestii. Czasem jednak zauważa się, że ta organizacja wiele obiecuje swoim członkom, jednak są problemy z realizacją tych obietnic. Jak jak to czasem ujmuje się w slangu europejskim, Unia nie „dostarcza dóbr publicznych” w odpowiednim stopniu, ponieważ nie dysponuje odpowiednimi kompetencjami.
Polityka handlowa jest jednym z ważniejszych komponentów polityki zagranicznej Unii Europejskiej. Znaczenie tej aktywności, wyrażającej jednocześnie stosunek UE do koncepcji strategicznej autonomii, podkreślają jej liczne dwustronne umowy handlowe. Negocjacje w sprawie najnowszej umowy między Unią a Nową Zelandią zostały zakończone 30 czerwca br.
Zmienia się standard polityki informacyjnej banków centralnych. Trzy dekady temu lakoniczne i krótkie wystąpienia Hansa Tietmayera przedstawiające decyzje ówczesnych władz Bundesbanku, którego był szefem w latach 1992-1999, stanowiły swoisty wzorzec z Sèvres. Nie jest wykluczone, że Tietmayer na swój sposób realizował zalecenia Montagu Normana, szefa Banku Anglii w latach 1920-1944, który zasady polityki informacyjnej zamykał w czterech słowach: „Żadnych tłumaczeń, żadnych usprawiedliwień”.
Rosja powinna wypłacić Ukrainie odszkodowania za ponoszone na wojnie straty. Niezwykle trudno będzie je wywalczyć, ale do odbudowy Ukrainy można wykorzystać należące do Rosji i Rosjan, a zamrożone dzięki sankcjom, setki miliardów dolarów.
Wojna w Ukrainie trwa już cztery miesiące i nic nie wskazuje, że jej koniec jest bliski. Coraz więcej ekspertów podkreśla, że będzie ona trwała długo i przyniesie niepowetowane skutki. I to nie tylko walczącym stronom.
Statystyki irytują od dłuższego czasu: w ciągu minionych dwunastu miesięcy indeks cen na świecie wzrósł średnio trzykrotnie. W marcu 2021 r. świat odnotował inflację na średnim poziomie 2,67%. Trzy miesiące temu, w marcu 2022 r., podskoczyła ona do 9%. Jest to bodaj największy wzrost cen od października 1981 r., kiedy odnotowano inflację na poziomie ok. 12,5%.
Tymi właśnie słowami Margaret Thatcher zwróciła się do swoich generałów, informując ich o wybuchu wojny na Falklandach w 1981 r. Od razu też dodała, jak na potężną panią premier przystało, „…to musimy w tej wojnie zwyciężyć”.
Rosja rozpoczęła wojnę z Ukrainą w szczególnym okresie dla Unii Europejskiej: 1 stycznia 2022 r. euro, wspólny pieniądz dla 19 państw, rozpoczął swój dwudziesty pierwszy rok funkcjonowania. Inwazja odsunęła to ważne wydarzenie w historii Europy na margines wszelkich debat.
Dziś już nie ma wątpliwości. Recesja, która miała pojawić się na świecie jako odległy – długoterminowy – skutek postpandemicznej polityki gospodarczej może wystąpić wcześniej. Główną przyczyną będzie wojna na Ukrainie, którą wszczęła Rosja o czwartej nad ranem 24 lutego 2022 r. Tego rozwoju wypadków nie mogły wziąć pod uwagę instytucje finansowe, które dwa-trzy miesiące temu przekonywały, że zgodnie z ekonomicznymi przesłankami, recesja nie czeka za rogiem.
Od ostatnich dni minionego roku o inflacji wspomina się w wiadomościach niemal codzienne. Pod koniec 2021 r. mocno ona przyspieszyła – i to w wielu państwach na świecie. Niewielu ekspertów się tego spodziewało.
Ten rok udowodni nam, że ekonomia – jak od wieków – jest polityczna. Rozwijające się w cieniu walki z pandemią problemy i konflikty na scenie światowej ponownie zostaną, wraz ze słabnącym stopniowo koronawirusem, z całą siłą dostrzeżone. Owszem, nadal mamy do czynienia z kolejnymi mutacjami choroby, ale wypracowany w ciągu minionych dwóch lat system jej zwalczania pozwala przyjąć, że obawy przed rozprzestrzenianiem zakażenia przestaną decydować o formach aktywności państw, gospodarek i społeczeństw. Jest jednocześnie więcej niż pewne, że długi cień COVID-19 spowoduje istotną zmianę podejścia do ocen i rozwiązywania problemów z nimi związanymi.
Pochłonięci kryzysem covidowym, odwieszaniem i przywracaniem kolejnych lockdownów oraz zajęci podliczaniem rosnących z tego powodu kosztów gospodarczych, zapomnieliśmy, że ekonomii nie da się oszukać. Po czasach, kiedy w gospodarce pieniądza jest więcej niż pod dostatkiem, przychodzi zazwyczaj czas, kiedy zaczyna go brakować. Taki stan określamy kryzysem. Kryzysy, jak covidowy, generują nie tylko problemy gospodarcze. Są przyczyną ograniczenia zaufania do państwa, nadwerężając jednocześnie stabilność jego instytucji.
W pierwszych dniach października tego roku administracja prezydenta Joe Bidena ogłosiła koncepcję strategii handlowej USA wobec Chin. Zaproponowane posunięcia większość obserwatorów rozczarowały, niektórych wręcz rozzłościły. Biden bowiem czekał niemal rok na to, by stwierdzić, że jego program będzie polegać w dużej mierze na kontynuacji polityki Donalda Trumpa.
Unia Europejska wiele obiecywała sobie po prezydenturze Josepha (Joe) Bidena. Anthony Blinken, główny jego doradca, już podczas wyborów twierdził, że zadaniem USA jest jak najszybsze zakończenie niepotrzebnej wojny handlowej z Europą, choćby dlatego, że przynosi szkody samej Ameryce. Według szacunków Moody’s, wojna celna wywołana przez Trumpa kosztowała USA utratę ok. 300 tys. miejsc pracy, redukcję GDP o ok. 0,3% oraz dodatkowe wydatki firm i konsumentów na ok. 60 mld USD.
Jaka przyszłość czeka amerykańskiego dolara w nowym zglobalizowanym świecie? Czy pozostanie główną walutą? Jak długo? W jakich okolicznościach dojdzie do utraty tej pozycji? Pytania pojawiają się jak mantra od dobrych kilku dekad i jak mantra pada na nie ta sama niemal odpowiedź: zobaczymy.
Zawarcie 22 lipca br. porozumienia USA-Niemcy, oznaczające zgodę obecnej administracji amerykańskiej na zakończenie budowy Nord Stream 2 (NS2), było zaskoczeniem nie tylko dla Polski i Ukrainy. Deklaracja prezydenta Joe Bidena o niepodejmowaniu przez USA jakichkolwiek działań wstrzymujących realizację tego projektu wywołała poważne niezadowolenie wśród kongresmenów – republikanów i demokratów – którzy natychmiast podjęli kroki w celu zminimalizowania, bądź wręcz odwrócenia, lipcowego układu, prowadzącego w gruncie rzeczy do umocnienia Rosji oraz osłabienia strategicznego oddziaływania USA w Europie.